Blog

Odstąpienie od umowy a wypowiedzenie umowy. 

Odstąpienie umowy i  wypowiedzenie umowy  – to nie to samo, chociaż obie czynności prowadzą do zakończenia obowiązywania umowy. Obie wspomniane instytucje stanowią tzw. czynności jednostronne. Oznacza to, że skorzystanie z nich, nie jest uzależnione od zgody drugiej strony. Druga strona jest związana oświadczeniem woli o odstąpieniu lub wypowiedzeniu umowy  z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

Skuteczne złożenie oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, gdyż doszła ona do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać. Także nieprzekazanie przesyłki przez dorosłego domownika lub uprawnionego pracownika nie stanowi podstaw do stwierdzenia, że oświadczenie woli nie zostało złożone. To, czy adresat miał faktyczną możliwość zapoznania się z treścią kierowanego do niego oświadczenia woli, nie zawsze jest oczywiste. Często wymaga analizy konkretnych okoliczności sprawy, jednak to temat na osobny wpis na blogu.

Odstąpienie od umowy

Odstąpienie od umowy powoduje taki skutek, jakby umowa nigdy nie została zawarta. Strony są wówczas zobowiązane zwrócić sobie nawzajem wszystko, co dotychczas świadczyły. Prawo do odstąpienia od umowy wynika z ustawy lub z zapisów umowy. W praktyce umowne prawo odstąpienia jest z reguły następstwem nieprawidłowego wykonywania umowy.  Odstąpienie dotyczy najczęściej umów rezultatu o charakterze jednorazowym, jak np. umowa o dzieło, czy umowa sprzedaży.

Dobrym przykładem jest tutaj możliwość odstąpienia konsumenta od umowy zawartej na odległość (co do zasady, w terminie 14 dni od odebrania rzeczy).Kupujemy buty w sklepie internetowym, jednak chcemy je zwrócić. Wysyłamy do sprzedawcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy i naszym obowiązkiem jest zwrócić zakupiony towar, a obowiązkiem sprzedawcy zwrócić zapłaconą kwotę. Po dokonaniu zwrotu wzajemnych świadczeń, umowa jest niejako „wymazywana” z obrotu prawnego. Zatem odstąpienie od umowy następuje ze skutkiem wstecznym (ex tunc).   

Wypowiedzenie umowy

Wypowiedzenie umowy przeciwnie do odstąpienia, powoduje,  że umowa jest skuteczna i wiążąca dla stron – do dnia jej wypowiedzenia. Sam fakt jej wypowiedzenia nie powoduje, że umowę możemy traktować jako nigdy nie zawartą. Konsekwencją zastosowania wypowiedzenia jest przerwanie stosunku prawnego, bez obowiązku zwrotu dotychczasowo uiszczonych świadczeń.  Wypowiedzenie działa zatem ze skutkiem na przyszłość (ex nunc).  

Wypowiedzenie umowy ma zastosowanie, co do zasady, do umów o charakterze ciągłym, jak np. najem czy dzierżawa. Możliwość wypowiedzenia umowy może wynikać (podobnie jak w przypadku odstąpienia) zarówno z przepisów ustawy, jak i z zawartych w umowie postanowień.

Przykładowo, przy umowie zlecenia, zleceniodawca może wypowiedzieć umowę w każdym czasie, przy czym będzie musiał rozliczyć się ze zleceniobiorcą, płacąc mu za wydatki, które ten poczynił celem należytego wykonania zlecenia. W razie odpłatnego zlecenia, zleceniodawca zobowiązany jest uiścić zleceniobiorcy część wynagrodzenia za wykonane dotychczas czynności. Zleceniobiorca również może wypowiedzieć umowę w każdym czasie. Jednakże, gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, zleceniobiorca jest odpowiedzialny za powstałą z tego tytułu szkodę.

Warto pamiętać, że każda umowa może zostać rozwiązana w wyniku porozumienia stron.  Niezbędne są wówczas zgodne oświadczenia każdej ze stron.