Blog

Przyjąłem mandat, czy mogę się od niego odwołać?

Odwołać się nie można. Można natomiast złożyć wniosek o uchylenie mandatu. Mandat kredytowany z chwilą pokwitowania jego odbioru staje się prawomocny.

W jakich przypadkach można uchylić mandat?

Kwestie tą reguluje art. 101 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W przypadku przyjęcia mandatu, możliwości jego kwestionowania są ograniczone.

Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli:

1. grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat,
2. gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia działając w obronie koniecznej lub w stanie wyższej konieczności;
3. grzywnę nałożono wbrew zakazom określonym w kodeksie (wówczas, gdy za dane wykroczenie należałoby orzec środek karny albo zachodzi zbieg idealny wykroczenia z przestępstwem);
4. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego została nałożona grzywna tym mandatem;
5. potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.

Sytuacja w której grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie.

W tym artykule zostanie omówiony tylko pierwszy z wymienionych przypadków. 

Przykładowo: Jan został zatrzymany do kontroli. Powodem zatrzymania wg. policjanta było niezastosowanie się do znaku drogowego “Stop” (art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń). Policjant informuje o nałożonym mandacie w wysokości 200 zł, poucza o możliwości jego odmowy. Jan przyjmuje mandat. Wracając do domu stwierdza jednak, że nie poczuwa się do winy. Chce odwołać się od mandatu. I tutaj pojawia się przeszkoda. W przypadku przyjęcia mandatu Sąd w sprawie będzie bowiem badał jedynie to, czy grzywnę nałożono za takie zachowanie, które wypełnia bądź nie wypełnia znamiona wykroczenia określone prawie wykroczeń. Poza kontrolą sądu pozostanie tu w ogóle stan faktyczny, będący podstawą ukarania. W szczególności tego, czy sprawca rzeczywiście swoim zachowaniem wyczerpał wszystkie znamiona takiego czynu. Nie jest możliwe kwestionowanie sprawstwa w zakresie ustaleń faktycznych.

Przedmiotem badania będzie tu jedynie kwestia, czy mandatem karnym ukarano sprawcę za jakieś wykroczenie. W przypadku Jana tak się stało, bowiem jego zachowanie wg. policjanta stanowiło naruszenie art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń. A zatem mandat został nałożony za czyn (niedostosowanie się do znaku “stop”), który stanowi wykroczenie.

Sytuacje, gdy sprawcę ukarano za zachowanie, które w ogóle nie jest czynem zabronionym stanowiącym jakiekolwiek wykroczenie, w praktyce jest bardzo rzadkie. Policjant bowiem na miejscu zdarzenia dokonuje dopasowania czynu do konkretnego przepisu. Chodziłoby tu niemal wyłącznie o te przypadki, gdy w postępowaniu mandatowym błędnie zakwalifikowano zachowanie sprawcy jako stanowiące wykroczenie, gdy faktycznie było ono przestępstwem.

Wniosek o uchylenie mandatu

Uchylenie następuje na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu lub na wniosek organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, albo z urzędu.

Właściwy do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd rejonowy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna.

O uchyleniu mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który lub którego funkcjonariusz nałożył grzywnę w drodze mandatu, albo przedstawiciel tego organu oraz ujawniony pokrzywdzony.