Blog

Co grozi za posiadanie narkotyków?

Wyróżnia się trzy typy przestępstwa posiadania narkotyków:

• podstawowy (zagrożenie to: pozbawienie wolności do lat 3)
• kwalifikowany (zagrożenie to: pozbawienie wolności od roku do lat 10)
• uprzywilejowany (zagrożenie to kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku)

Art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

1.  Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Definicja posiadania. 

Posiadanie należy rozumieć jako faktyczne, choćby krótkotrwałe władztwo na rzeczą.  Przyjmuje się, że o posiadaniu można mówić tylko, gdy ilość narkotyku pozwala na co najmniej jednorazowe użycie w celu osiągnięcia efektu odurzenia lub innego, charakterystycznego dla działania substancji psychotropowej.  

Nie będzie stanowić posiadania np. osad marihuany w szklanej lufce, czy też śladowe ilości (pozostałości) substancji. 

W orzecznictwie sądów powszechnych wskazywano również, że o posiadaniu narkotyku można mówić tylko wtedy, gdy sprawca dysponuje co najmniej jedną działką narkotyku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 grudnia 2008 r., II AKa 380/08, Biuletyn Prawa Karnego z 2009 r., nr 1, str. 11).

W przypadku marihuany za jedną działkę uznaje się porcje o wielkości 0,5 grama.  (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 lutego 2006 r., II AKa 290/05, OSA z 2008 r., z. 6, poz. 26; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 lutego 2006 r., (…), OSAW z 2007 r., nr 1, poz. 2).  

W piśmiennictwie specjalistycznym odróżnia się jedną działkę danego rodzaju narkotyku, stanowiącą jednorazową porcję handlową, będącą przedmiotem obrotu, od jednej dawki – czyli takiej ilości narkotyku, która zdolna jest wywołać określony efekt (charakterystyczny dla danego środka odurzającego lub substancji psychotropowej) (W. K., M. K., E. G., D. B., W. T., I. P., Z. S.-J., W. L.. Badania narkotyków. Część II, Problemy Kryminalistyki 243/03, s 18;  wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 22 stycznia 2008 r., II AKa 300/07, Lex nr 399941).

Chwilowe posiadanie w celu użycia.

Stanowisko w tym przedmiocie nie jest jednoznaczne (istnieją  rozbieżności w orzecznictwie sądów). Należy się jednak opowiedzieć za stanowiskiem, że samo chwilowe posiadanie narkotyku w związku z jego użyciem nie jest czynem karalnym w rozumieniu ustawy. Gdyby odrzucić ten pogląd, to w praktyce oznaczałoby, iż każda osoba pod wpływem narkotyku powinna podlegać karze – co samo w sobie byłoby sprzeczne z założeniami ustawy narkotykowej.

Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 17 XI 2005 r., II AKa 288/2005, OSA 2006, nr 5, poz. 26, s. 16

„Samo chwilowe posiadanie środka odurzającego lub substancji psychotropowej w związku z jej użyciem nie jest czynem karalnym w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii”.

 Wyrok z 21 I 2009 r., II KK 197/2008, OSNKW 2009, nr 4, poz. 30;

„Dysponowanie środkiem odurzającym (lub substancją psychotropową) związane z zażywaniem go lub chęcią niezwłocznego zażycia przez osobę dysponującą nim, nie jest posiadaniem tego środka (lub substancji) w rozumieniu art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii”

Wyrok z 15 I 2010 r., V KK 363/09, niepubl.

„Poza obszarem penalizacji nadal pozostaje proces zażywania środka odurzającego lub substancji psychotropowej, który zawsze wiąże się z jakąś formą »posiadania«, »dysponowania«, »dzierżenia«, czy po prostu »trzymania« takiego środka. Wszystkie te formy dysponowania środkiem odurzającym w omawianej sytuacji nie mogą być uznane za jego »posiadanie« w rozumieniu art. 62 ww. ustawy. A zatem w przypadku użycia w całości środka odurzającego karanie takiej osoby za wcześniejsze jego posiadanie stanowiłoby obejście zakazu karania zachowania, które z istoty swej nie jest typizowane jako czyn zabroniony”.

Czy jest szansa na umorzenie / niewszczynanie sprawy ?

Tak. Postępowanie można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia  wówczas gdy:

• przedmiotem czynu są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej (tutaj ustawodawca nie prowadził definicji tego określenia),
• przeznaczone są one na własny użytek sprawcy,
• orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.

Nieumyślne posiadanie narkotyków

Pamiętać należy, że karalne jest wyłącznie umyślne posiadanie narkotyków (zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym).

Przykładowo: Krystyna pożyczyła swoją kurtkę koleżance Karinie, ponieważ ta wracając od niej z imprezy ubrała się zbyt skąpo, a późnym wieczorem zrobiło się chłodno. Karina wracając do domu została wylegitymowana i przeszukana przez patrol Policji. Podczas kontroli osobistej okazało się, że w wewnętrznej kieszeni pożyczonej kurki znajdował się woreczek z zielem konopi. Karina nie zaglądała do kieszeni. Nie wiedziała, że  w kurtce znajduje się tajemniczy pakunek.

W przedstawionej sytuacji mamy do czynienia z brakiem umyślności. Karina nie odpowie za posiadanie narkotyków.

Przygotowanie do posiadania narkotyków.

Przygotowanie do posiadania narkotyków nie jest karalne. Karalne pozostaje wyłącznie przygotowanie do przemytu narkotyków oraz handlu narkotykami.

Zatem samo nabycie przykładowo: lufki, młynku do rozdrabniania, bibułki – stanowić może co najwyżej przygotowanie do posiadania narkotyków. A to karalne nie jest.

Usiłowanie posiadania narkotyków

Usiłowanie posiadania narkotyków jest karalne. Usiłowanie zachodzi wówczas, gdy sprawca  w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.

Przykładowo: Sebastian postanowił zakupić u osiedlowego dilera marihuanę. Do transakcji miało dojść nieopodal sklepu spożywczego. Oboje nie wiedzieli, że byli obserwowani przez funkcjonariuszy policji.  W czasie spotkania, gdy Sebastian przekazywał dilerowi gotówkę, policjanci wybiegli z samochodu zatrzymując bohaterów transakcji. Diler nie zdążył przekazać narkotyku Sebastianowi. Ten jednak odpowie za usiłowanie posiadania.

Usiłowanie nieudolne

Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy  sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego (usiłowanie nieudolne). 

Przykładowo: wspomniany Sebastian chciał nabyć od dilera kokainę.  Obaj zostali zatrzymani w chwili dokonywania transakcji. Okazało się jednak, że diler chciał oszukać Sebastiana, ponieważ biały proszek okazał się jedynie zmieszaną mąką z proszkiem do pieczenia. Wówczas Sebastianowi można zarzuć usiłowanie nieudolne posiadania. Sąd wówczas  może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. 

Karanie domowników za posiadanie narkotyków przez osobę wspólnie z nimi zamieszkującą.

 Ten problem był już rozstrzygany w orzecznictwie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 listopada 2013 r.

Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku: „Posiadanie nie może być utożsamiane ze „znoszeniem”. Sytuacja, kiedy kilka osób połączonych ścisłymi więzami osobistymi (np. rodzinnymi) prowadzi wspólne gospodarstwo domowe i jedna z ich sprowadza (wytwarza) przedmioty, których posiadanie jest prawnie zakazane, a pozostali domownicy znoszą to (tolerują) bez manifestowania fizycznych aktów władania i nie wykazując woli współdecydowania o losach tych przedmiotów, nie jest „posiadaniem”.

Zatem domownicy w takim przypadku nie podlegają odpowiedzialności karnej.

Dokładne określenie ilości czystej substancji.

Dla przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za posiadanie nie jest konieczne dokładne ustalenie, ile substancji aktywnej (zabronionej) znajduje się w tabletkach i proszku. 

“Chociaż substancje psychotropowe będące przedmiotem nielegalnego obrotu (posiadania) z reguły nie są czystym narkotykiem z uwagi na mogące się pojawić w procesie produkcji zanieczyszczenia albo celowe dodawanie zwiększających masę tzw. wypełniaczy, to w toku postępowania w celu wydania prawidłowego orzeczenia nie zachodzi konieczność oddzielenia (w zależności od procentowej jakości narkotyku) innych substancji” (postanowienie SN z dnia 16 lipca 2014 r., III KK 208/14, Lex nr 1495843, Prok.i Pr.-wkł. 2014/11-12/1, KZS 2014/11/29; wyroki Sądów Apelacyjnych: w Lublinie z dnia 28 kwietnia 2009 r., II AKa 69/09, Lex nr 508297; w Łodzi z dnia 29 października 2012 r., II AKa 212/12, Lex nr 1294812).