Blog

Prawo cytowania. 

Cytowanie polega na przytoczeniu w osobnym utworze pewną część innego rozpowszechnionego utworu. Cytować można również drobne utwory w całości.

Cytowanie musi także spełniać określone cele. W szczególności będzie to wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie. Musi nawiązywać do utworu głównego.

Youtuber nagrywający recenzję danego filmu, może na prawie cytatu umieszczać w swoim nagraniu urywki z tego filmu. Celem jest analiza, krytyka lub wyjaśnienie. Cytat ma wówczas związek z głównym utworem.

Jednakże, jeśli inny Youtuber zamieści w swoim nagraniu np. jakiś utwór muzyczny w tle, co ma jedynie urozmaicać przekazywane treści i nie jest to związane z konkretnym celem, to prawa autorskie zostaną naruszone. Samo podanie autora piosenki nie wystarczy.

Co mówi przepis art. 29 ustawy prawo autorskie?

“Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości”.

Wielkość cytatu

Przepisy nie określają jak wielki może być cytat. Chodzi nie o wielkość cytatu, a jego relację do cytowanego utworu oraz funkcję jaką ma spełniać.  W stosunku do całości utworu sam cytat powinien pełnić rolę podrzędną. Chodzi o to, żeby cytowany utwór był w takiej proporcji, aby nie było wątpliwości, że utwór w którym został użyty stanowi własne, samoistne dzieło.

Oznaczenie cytatu.

Cytat musi być tak oznaczony, aby standardowy odbiorca wiedział, że zapoznaje się z cytowanym fragmentem. W każdym poszczególnym przypadku użycia innego utworu należy podać autora oraz źródło. W przypadku tekstu należy również odpowiednio go oznaczyć. Najczęściej odbywa się to poprzez ubranie tekstu w cudzysłów, podanie autora i źródła.

Inne możliwości korzystania z cudzego utworu

Art.  29¹. [Parodia, pastisz, karykatura]

“Wolno korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości”.

Przykładowo, przepis ten może dotyczyć memów internetowych. Te są pewną formą parodii. Mem stanowi opracowanie cudzego utworu. Nie jest konieczne uzyskanie zgody autora utworu modyfikowanego na mem. Nie mniej jednak ustawa wymaga wskazania twórcy utworu głównego (obrazka, zdjęcia), co w przypadku memów bardzo rzadko ma miejsce.

Art.  29².  [Niezamierzone włączenie utworu do innego utworu]

“Wolno w sposób niezamierzony włączyć utwór do innego utworu, o ile włączony utwór nie ma znaczenia dla utworu, do którego został włączony”.

Przykładowo, w przypadku Youtubera, który nagrał film, a w tle akurat leciała konkretna piosenka. Wówczas użycie tej piosenki w nagraniu Youtubera można potraktować jako incydentalne. Nie dojdzie wówczas do naruszenia prawa autorskiego.